„Asertywność w życiu osobistym i zawodowym”
Etymologia słowa i definicja
Słowo to przyszło do nas z języka angielskiego, gdzie znaczy „stanowczy, nie znoszący sprzeciwu” (Wielki Słownik Angielsko-Polski Jana Stanisławskiego z1966 roku). Potocznie w języku angielskim używane jest w znaczeniu „pewność siebie”. I w takim znaczeniu używane jest także w języku polskim, a więc osoba asertywna to osoba pewna siebie z adekwatnym poczuciem własnej wartości. Inaczej realizująca własny program życiowy w oparciu o swoje potrzeby w odpowiedniej zgodzie z potrzebami innych. Asertywność jest cechą charakteru, umiejętnością nabytą w drodze jego kształtowania. W dziedzinie psychologii termin ten oznacza posiadanie i wyrażanie własnego zdania, emocji i postaw w granicach, które nie naruszają praw innych i ich psychicznego terytorium, z wyłączeniem zachowań agresywnych. Pod tym słowem kryje się także: obrona swoich praw w sytuacji osobistych, społecznych, pozytywny monolog wewnętrzny, umiejętne przyjmowanie krytyki i pochwał, kontakt z autorytetem, wyrażanie opinii i własnych przekonań.
Cechy asertywności:
• umiejętność wyrażania opinii, krytyki, potrzeb, życzeń,poczucia winy
• umiejętność odmawiania w sposób nieuległy i nieraniący innych,
• umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał,
• autentyczność,
• elastyczność zachowania,
• świadomość siebie (wad, zalet, opinii),
• wrażliwość na innych ludzi,
• stanowczość,
• samoocena
Charakterystyczne dla osoby asertywnej jest posiadanie jasno określonych celów, które bez większych problemów potrafi kontrolować. Jest to osoba zawzięta, nie ulegająca wpływom, manipulacjom oraz wszelkiego rodzaju naciskom czy wymuszeniom (emocjonalnym) przez innych ludzi. Posiada umiejętność określania własnych oczekiwań i uczenia otoczenia jak chce być traktowana. Asertywność nie jest ignorancją dla uczuć, emocji i dążeń innych ludzi. Jest to zdolność do realizacji założonych celów mimo negatywnych nacisków otoczenia. To racjonalne spojrzenie na dbałość o własne interesy z uwzględnieniem interesów innych w otoczeniu w jakim przebywamy. Obok empatii, podstawowa umiejętność wchodząca w skład inteligencji emocjonalnej. Diagnozy zachowań nieasertywnych dokonuje się na podstawie zablokowanych w autprezentacji sfer komunikacji – blokady mówienia „NIE”, wyrażania i przyjmowania opinii i krytyki, kontaktu z autorytetem, tłumem (trema), radzenia sobie z poczuciem winy jaki wywołuje u nas odmowa otoczeniu. Zachowanie asertywne polega na uznawaniu, że jest się tak samo ważnym, jak inni, na reprezentowaniu własnych interesów z uwzględnieniem drugiej osoby. Jest to korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych. Charakteryzuje i wyraża postawę akceptacji siebie, szacunku do siebie i innych. Postawa asertywna towarzyszy ludziom, którzy mają adekwatny do rzeczywistości obraz własnej osoby. Stawiają sobie realistyczne cele, często według ówcześnie ustalonego planu. Cecha ta pozwala w pełni wykorzystać swoje możliwości, bez konieczności podejmowania się zadań ponad własne siły, chroni ich to przed rozczarowaniem i krytyką otoczenia. Człowiek asertywny swobodnie ujawnia innym siebie. Osoba posiadająca tą cechę jest odważna, wyraża otwarcie swoje myśli, uczucia, pragnienia, bez obawy przed krytyką. Czyni to w sposób całkowicie naturalny i uczciwy, za razem bezpośredni. To człowiek śmiały bez paraliżującego lęku, akceptuje swoje ograniczenia lub brak możliwości niezależnie od tego czy w danej chwili udało mu się odnieść sukces czy nie. Zdrowa pewność siebie sprawia, że nie boi się oceny, krytyki oraz odrzucenia przez innych ludzi. Taka postawa pozwala sobie na błędy i potknięcia uznające za część swojego życia, docenia siebie i swoje sukcesy, jest dumny z swoich mocnych stron. Bezproblemowo odnajduje się w centrum uwagi, bez przyćmiewającego umysł strachu. Akceptuje zmiany w sobie i innych. Potrafi się porozumieć z innymi, potrafi też dochodzić swych praw i egzekwować je. Często postawa asertywna jest traktowana jako „bunt” ja nazwałabym to „pójściem pod prąd”. U osób kształtujących tą cechę wywołuje wyrzuty sumienia, które jak później się okazują są zupełnie niepotrzebnie.
Podstawy asertywności:
Najważniejszymi podstawami asertywności są prawa człowieka - według Herberta Fensterheima, jednego z twórców treningu asertywności:
1. Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii i uczuć - tak długo dopóki nie ranisz innych.
2. Masz prawo do wyrażania siebie, nawet, jeśli to kogoś rani, o ile nie robisz tego w sposób agresywny.
3. Masz prawo do dysponowania swoim ciałem, czasem i własnością, jeżeli nie kierujesz się złymi pobudkami.
4. Masz prawo prosić innych dopóki uznajesz, że mają oni prawo ci odmówić.
5. Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
Dwie nieasertywne postawy:
Uległość – przyznanie innym większych praw
Dominacja – przyznanie sobie większych praw
Asertywność w życiu osobistym w relacji miedzy ludźmi stawia twarde granice gdzie zaczyna się i kończy moje „ Ja”. Dobrze rozumiana i odpowiednio stosowana bardzo ułatwia kontakt z ludźmi. Jest lekiem na wiele konfliktów i nieporozumień. Asertywność to styl podróżowania przez życie z dużą świadomością własnego kierunku, dzięki jej potrafimy określić swoje potrzeby i jasno przedstawić je innym. Przedstawienie swoich oczekiwań wobec siebie samego oraz naszego partnera jasno wyznacza nasze cele do jakich dążymy, sami jako osobna jednostka oraz wspólnie. Asertywność pozwala odważnie mówić o tym czego chcemy sami lub wspólnie od związku, życia. Zachowanie takie daje nam poczucie szacunku dla samego siebie oraz dla innych. Cecha ta jest bardzo cenna gdyż dzięki niej potrafimy zaplanować nasze cele krótko i długo terminowe. Nie jest to dążenie po trupach gdyż jak już wspomniałam przy mocnej argumentacji uwzględnia szacunek dla poglądów partnera. To plan na życie, który mówi np: nie! względem sexu z każdym, nie ! względem poglądów, politycznych czy religijnych. To prosty przekaz odmowy stanowiący wartość naszego ja ponieważ mamy do tego pełne prawo i dobrze nam z tym. Nie pozwala na przełamywanie zasad, narzuca obowiązkowość przez co korzystnie wpływa na podział ról i obowiązków w rodzinie, związku. Ten pogląd odnosi się również do zachowania oddania przyjacielowi np: spełnienia obietnicy, w niesieniu pomocy członkom rodziny, dotrzymania wierności naszemu partnerowi, małżonkowi. Daje nam poczucie bezpieczeństwa ponieważ mamy świadomość wyznaczonych granic, z którymi czujemy się komfortowo. To złota cecha przy wychowywaniu dzieci, u których nacisk, wymuszanie emocjonalne jest całkowicie naturalne gdyż nie mają one jeszcze wykształconych cech charakteru. Idealnie odnosi się do sfery nauki, kształcenia i rozwijania naszych umiejętności, pozwala nam osiągnąć wybrane wykształcenie na oczekiwanym przez nas poziomie. Być dobrym w określonej dziedzinie i doceniać się za to, czy chwalić bez wyrzutów sumienia. Dzięki asertywności możemy realizować nasze marzenia oraz rozwijać pasje bez względu na stopień ich trudności. Asertywność w życiu zawodowym to sposób funkcjonowania, który pomaga nam w życiu zawodowym, wspiera nasze cele, projekty niezależnie od zajmowanego stanowiska i stopnia wykształcenia. Dzięki niej dążymy do lepszych ocen, wyników w szkole, później awansów na lepsze stanowiska. Mówi się, że ludzie sukcesu to właśnie ludzie z dużym szacunkiem do innych, a jeszcze większym do siebie samego, co przekłada się na ich prace oraz osiągnięcia. Bez takiej umiejętności maklerzy na giełdzie by splajtowali, marketingowcy nie trzymali by się planu. Bardzo dobrze obrazuję tą cechę praca telemarketera, który ma do realizacji określony plan miesięczny jaki musi wykonać by odebrać wynagrodzenie. Druga sprawa łącząca się z tym zawodem to kontakt z klientem, przekonanie klienta do swoich racji to racjonalna wiara w sprzedawany produkt lub usługę. Asertywność to droga obrana przez gwiazdy mody, muzyki czy kina. Doskonałym przykładem w świecie mody są Joanna Krupa czy Ania Rubik, które na swojej ścieżce do kariery wielokrotnie spotykały się odmowami i krytyką. To obrany sposób na życie, autentyczna asertywność pozwolił na osiągnięcie spektakularnego sukcesu. Gwiazdy muzyki takie jak The Beatles, którzy w sylwestra 1961/1962 podróżowali do Londynu na przesłuchanie do Decca Records. Ostatecznie wytwórnia nie podpisała z nimi kontraktu, co do dziś uważa się za największą pomyłkę w historii przemysłu fonograficznego.
Śmiało można stwierdzić, że asertywność jest pozytywnym kompasem na każdej płaszczyźnie naszego życia, bez względu na kolor skóry, rasę czy pochodzenie. Jesteśmy stworzeni do rzeczy wielkich, poczynając od szacunku do samego siebie nie zapominając o innych. Na rynku cieszą się ogromną popularnością kursy, treningi, mitingi uczące jak i w jakich sytuacjach należy być asertywny. Samouczki takie jak np: Zuzanna Kępińska mini kurs doskonalenia „Asertywność”. Moim zdaniem ta cecha przyświeca wszystkim ludziom ambitnym, którzy w swoim życiu osobisty jak i zawodowym chcą osiągnąć sukces. Można powiedzieć, że ten sposób bycia jest zgodny w wiarą katolicką ponieważ odgórnie kładzie nacisk na szacunek do drugiego człowieka przy samorealizacji. Taki światopogląd wzbudza podziw i respekt, motywuje do działania innych, wręcz namawia swoim przesłaniem aby jak najczęściej stosować go w swoim życiu. Pokazuje nam, że wielu sławnych ludzi zostało przekreślonych i tylko ta cecha pozwoliła im wytrwać w dążeniu do obranych wcześniej celów. To jej ludzie na całym świecie zawdzięczają prawdziwy sukces. Dlatego uważam, że w procesie edukacji szkolnej powinien być kładziony nacisk na kształtowanie jakże ważnej cechy jaką jest Asertywność.
